Nog maar nauwelijks is de Smart Tacho op de markt, hij kwam in 2019, of er komt binnen afzienbare tijd alweer een tweede versie. Maar er dreigt nog een maatregel: alle wat oudere trucks die internationaal beroepsgoederenvervoer rijden moeten ook aan een Smart tacho? We zochten het uit.

In de zomer van 2019 schreven we over de Smart Tacho, een nieuw type tachograaf waarmee de Europese Unie een moedige poging doet om fraude en manipulatie met rij- en rusttijden zoveel mogelijk tegen te gaan. Toen al werd duidelijk dat er alweer snel een tweede Smart Tacho geïntroduceerd gaat worden. Hierover zijn nu meer details bekend.

Met ingang van 21 augustus 2023 moeten alle nieuw geregistreerde bedrijfsvoertuigen met een bruto voertuiggewicht van meer dan 3,5 ton zijn voorzien van de intelligente tachograaf van de tweede generatie. Het grote verschil met de huidige Smart Tacho is dat grensoverschrijdingen geregistreerd gaan worden, via een satellietplaatsbepalingssysteem. “Het komt natuurlijk voor dat een chauffeur zijn werkdag in Nederland begint, die dag werk verricht in Duitsland en uiteindelijk weer zijn dag in Nederland eindigt. Met de huidige tacho kan niet gezien worden, dat de man met zijn truck in het buitenland is geweest, en straks kan dat wel.”

Aan het woord is Arno Wouters, die bij het gespecialiseerde bedrijf AA-Equipment Support, dagelijks werkt met deze materie. Hij legt uit dat de nieuwe tachograaf die grensoverschrijdingen wil kunnen vastleggen om instanties te assisteren bij het handhaven van cabotagewetten. “Met de nieuwe tacho kunnen inspecteurs vrij makkelijk zien of er meer ritten in derde landen zijn uitgevoerd dan de wet toestaat”, aldus Wouters.

Ten opzichte van de huidige Smart Tacho, krijgt de nieuwe daarnaast een standaard interface waarmee data gedeeld kan worden. “Deze ITS-interface was optioneel te krijgen op de huidige tacho en is nu juist nodig om instanties makkelijk te kunnen laten controleren”, aldus Wouters, die zegt dat het om een Bluetooth-interface gaat. “Inspectiediensten werken steeds meer met controles bij bedrijven. De datastroom van de diverse trucks moet dan gesloten zijn. Er mogen geen bestanden ontbreken, dus moet het delen van data eenvoudiger.”

AA-Equipment Support
AA-Equipment Support is een bedrijf dat met tien man personeel klanten bedient in Nederland, België en Duitsland. Naast het dealerschap van tachografen van VDO, waarbij ook reserve-onderdelen horen en trainingen voor monteurs van truckwerkplaatsen, kent het bedrijf nog andere activiteiten. Zo is het ook dealer van universele diagnose-apparatuur van Jaltest, Launch, en Autocom. Die bieden onder meer ADAS- en uitlijnapparatuur voor zowel bedrijfswagens als personenwagens. Verder biedt AA-Equipment Support uitgebreide remote-diagnosis-services en ondersteuning van Clever DiagnostiX voor truckwerkplaatsen.

Niet meer stoppen

Wouters zegt te verwachten dat inspecties meer vaart zullen maken met wat tot nu toe nog nauwelijks gebeurt: het inspecteren van langsrijdende voertuigen of naast trucks gaan rijden en daarvan dan op afstand checken of de tacho naar behoren functioneert. “Daarbij kan gezien worden of er een bestuurderskaart in de tacho zit. Maar bijvoorbeeld niet of de kaart van de betreffende chauffeur erin zit, of de kaart van een ander. “Het grote voordeel is dat er nu heel gericht gewerkt kan worden door inspecteurs in plaats van op de bonnefooi trucks aan te houden. Alleen wanneer bij een check een onregelmatigheid is te zien, kan besloten worden om de truck even naar de kant te dirigeren.”

Retrofit

De nieuwe Europese regels schrijven voor dat uiteindelijk alle trucks die grensoverschrijdend verkeer doen in Europa bij een totaalgewicht hoger dan 3,5 ton, die tweede Smart Tacho moeten hebben. Wouters: “Dat betekent dus dat er heel veel tachografen vervangen moeten worden. Daarbij gaat de Europese Commissie er alvast vanuit dat je niet meer met je analoge oldtimer zulke ritten gaat doen, en dat lijkt me terecht. Maar dan nog is dit een hele klus.” Als deadline heeft Europa hiervoor 31 december 2024 vastgesteld.

Tot nu toe moeten alleen bedrijfswagens vanaf een GVW van 3,5 ton voorzien worden van een Smart Tachograaf. Volgens Wouters gaat dit veranderen. “De grens wordt vanaf 1 juli 2026 doorgetrokken naar 2,5 ton GVW. Daar zouden dus ook pick-ups onder kunnen vallen, maar die worden in de regel niet gebruikt voor internationaal beroepsgoederenvervoer.” De Europese Commissie komt met deze regel om de vele chassis-cabines die overal rond rijden, vrijwel altijd op Oost-Europees kenteken, toch aan de rij- en rusttijdenwet te laten voldoen. Hiermee zijn in het recente verleden enkele ernstige ongelukken gebeurd.

Kaarten geschikt?

Volgens Gerard Baegen namens CSU Utrecht, dat importeur is van Stoneridge tachografen, zegt zijn leverancier dat die klaar is voor Smart Tacho 2. “Maar in de praktijk zie ik dat het geen kwaad zou kunnen wanneer er meer getest kon worden door de fabrikanten van tachografen en van trucks. Officieel is de Smart 2 van Stoneridge nu al leverbaar bij MAN en Scania. “Van DAF weet ik dat die er nog mee aan het testen zijn.” Baegen legt uit dat de nieuwe generatie bestuurderskaarten met de regenboog erop, al geschikt zijn voor de komende tweede versie van de Smart Tacho. “Die kaarten slaan veel meer gegevens op. Voorheen werden de gegevens van de laatste 28 dagen opgeslagen, nu worden dat er 56.” De werkplaatskaarten hoeven volgens Baegen niet alweer vernieuwd te worden. Hij zegt dat Stone­ridge schat dat er zo’n 300 werkplaatsen zijn die in ons land retrofit-werkzaamheden uit mogen voeren. “Europees zou het om drie miljoen voertuigen gaan. Dat is enorm veel, een gigantische operatie. Daarom is het zaak om nu al te beginnen met het opwaarderen van voorraden, adviezen inwinnen en op tijd te zijn, zodat de operatie gladjes kan verlopen.”

Dat gezegd hebbende, vreest Baegen dat het huidige chiptekort ook de vervangingsoperatie van digitale tachografen gaat raken alsmede de implementatie van de tweede versie Smart Tacho. “Zelfs de testapparatuur loopt risico niet op tijd klaar te zijn.“

Cijfers RDW
Volgens cijfers van de RDW zijn er in ons land 705 bedrijven die mogen werken aan de tachograaf. Deze bedrijven beschikken over plusminus 2400 bevoegde tachograafmonteurs. Ook laten cijfers zien dat er in ons land 186.400 trucks met een digitale tachograaf rondrijden. Het aandeel dat internationaal rijdt is niet bekend. Wel dat er van dat aantal nog altijd iets meer dan 10.000 trucks is uitgerust met een analoge tachograaf.

Geen overgangsregeling

Aad Verkade wijst als Manager Truckdealers bij Bovag erop dat trucks die nu al een Smart Tacho 1 hebben, ook aan de retrofit zullen moeten voor een Smart Tacho 2. “Die wisseling gaat wel sneller dan bij voertuigen waarbij een oudere tacho voor een Smart Tacho 2 omgewisseld moet worden”, aldus Verkade. “Hoe ouder het voertuig, hoe moeilijker het zal worden”, verwacht hij. Verkade zit met tal van betrokkenen in een branche-overleg met het Ministerie.

Wat Verkade steekt is dat Europa bij het vaststellen van het tijdsbestek rondom de invoering van de Smart Tacho 2 toch weer kiest om één vaste datum te communiceren, en niet in een overgangsregeling voorziet. “Dat is gewoon schandalig. We hebben bij de invoering van Smart Tacho 1 gezien welke chaos er dan kan ontstaan: voertuigen die lang bij opbouwers staan en die dus nog de weg niet op mogen. In het kader van de grote leveringsproblemen die we nu zien bij de truck-industrie, is de dreiging dat dit weer fout gaat op een nog grotere schaal dan de vorige keer.” Ten aanzien van de erkende tachograafwerkplaatsen in ons land zegt Verkade dat hier de betreffende monteurs de grootste voorzichtigheid moeten betrachten. “Een foutje maken is uit den boze. Er is een heel sanctiesysteem opgetuigd om dit in de kiem te smoren.”