Bij de nieuwe tentoonstelling in het DAF Museum staat artificial intelligence (AI) centraal. Bij het ontwerpen van nieuwe vrachtwagens speelt AI een steeds grotere rol. De ontwerpers zijn er enthousiast over, maar het kent ook zijn beperkingen.

Tot eind april 2026 is in het DAF Museum de speciale tentoonstelling ‘Design met Artificial Intelligence – Verleden en Toekomst’ te zien. Bezoekers beleven op een heel bijzondere manier enkele hoogtepunten uit de geschiedenis van DAF. Door middel van AI spreken de oprichters Hub en Wim van Doorne bezoekers toe. Er is bewegend beeld te zien van de introductie van de DAF 600 in 1958, terwijl er geen filmbeelden van dit moment zijn. De tentoonstelling kijkt echter ook naar de toekomst.

Het idee van de tentoonstelling ontstond toen Bart van Lotringen, hoofdontwerper van DAF, een verzameling ontwerptekeningen schonk aan het museum. Om het publiek aan te spreken, moesten deze op een unieke en vooral dynamische manier getoond worden. AI bleek hiervoor erg geschikt te zijn. Bovendien gaf het Van Lotringen en zijn team de optie om de mogelijkheden van AI op een alternatieve manier te ontdekken, iets wat bij het ontwerpen van nieuwe voertuigen van pas kon komen.

De tentoonstelling brengt op een bijzondere wijze het verleden van DAF tot leven. Met AI worden toekomstvisies uit het verleden omgezet naar bewegende beelden. Hierdoor spreken ze nog meer tot de verbeelding. Niet veel bezoekers zullen weten dat de basis van het ontwerp van de DAF 95 uit de jaren ‘80 is gelegd door de wereldberoemde ontwerper Giorgetto Giugiaro. Hij zit ook achter de ontwerpen van de eerste Volkswagen Golf, de Lotus Esprit en de Fiat Panda. Nu zien bezoekers hem aan het werk achter zijn bureau.

Veel sneller

“Door middel van AI kunnen we het verleden van DAF tot leven wekken”, aldus Van Lotringen. “Het kan echter ook het heden versterken en zelfs de toekomst verbeelden.” Zo hebben ontwerpers van DAF enkele iconen uit het verleden in een nieuw jasje gestoken. Het levert moderne versies van de DAF 600, de koninklijke Kini en de legendarische zevenstreper op. De ontwerpen zijn niet alleen op het scherm te zien. Door AI te koppelen aan een 3D-printer zijn de tekeningen razendsnel om te zetten in modellen.

“Vroeger was dit een tijdrovend proces”, vertelt Van Lotringen. “Nu kun je met behulp van AI iets ontwerpen en de printer opdracht geven ‘s nachts een model te maken. De volgende dag kun je je idee van alle kanten bekijken. In het verleden was zoiets ondenkbaar.” Waar het uitwerken van een creatief idee vroeger een proces van weken of maanden was, kan het nu veel sneller. Hierdoor is het makkelijker om iets te proberen. Er is immers nauwelijks iets verloren als het toch niks blijkt te zijn.

Dromen visualiseren

Bij de opening van de tentoonstelling was ook Daniel Darancou aanwezig, chief designer bij het Amerikaanse Peterbilt, dat net als DAF onderdeel is van PACCAR. Darancou is groot fan van AI. “Ik heb vaak wilde ideeën, grootse visies over de toekomst van het transport. Maar ik ben niet de beste tekenaar. Dankzij AI kan ik mijn visies laten zien op een manier die vele malen beter is dan ik ooit zelf zou kunnen”, vertelt Darancou. Enkele van zijn ideeën zijn dan ook te zien in het DAF Museum. De afbeeldingen van futuristische vrachtwagens lijken levensecht.

“Artificial intelligence maakt het ontwerp­proces democratischer”, stelt Darancou. “Iedereen met een visie kan dankzij AI zijn ontwerpen maken. Het is veel makkelijker om dromen te visualiseren. Soms heb ik een idee dat ik door AI laat uitwerken en het resultaat is dan nog veel beter dan ik me had voorgesteld. Dat maakt me echt heel enthousiast.” Volgens Darancou komen er gouden tijden aan voor de industrie, nu zelfs de wildste ideeën eenvoudig uitgewerkt kunnen worden.

‘Ik dwing AI iets te doen dat eigenlijk niet kan. Dit levert de beste output op.’
–Daniel Darancou, chief designer Peterbilt (PACCAR)

Ook DAF-ontwerper Van Lotringen is enthousiast over het gebruik van AI. Met de tentoonstelling in het DAF Museum wil hij dan ook laten zien wat er allemaal kan. Toch is hij ook voorzichtig, want AI heeft zijn beperkingen. Dat is ook te zien in de tentoonstelling: het is de computer niet gelukt alle ontwerptekeningen goed te interpreteren. Het leidt tot vreemd draaiende wielen, onrealistische bewegingen en andere onmogelijke details.

Van Lotringen is dan ook niet bang dat AI zijn werk gaat overnemen. “Een computer kan niet ontwerpen zonder een ontwerper”, vertelt hij. “Er is altijd een persoon met visie nodig, die zijn input levert. AI kan niet zelf iets bedenken.” Bij de tentoonstelling is dit ook te zien. Als AI een idee moet uitwerken op basis van een ontwerptekening, levert het een goed resultaat op. Ligt de nadruk teveel op de prompt, oftewel de opdracht aan de computer, dan is het ontwerp veel meer generiek. De opvallende kenmerken uit het ontwerp verdwijnen dan, omdat AI zelf altijd het midden zoekt.

Controle

“Ik probeer AI altijd gek te maken, om de computer kapot te krijgen”, vertelt Darancou. “Ik geef opdrachten waarbij ik denk: dat gaat hem nooit lukken. Ik noem dit het martelen van het algoritme. Ik dwing AI iets te doen dat eigenlijk niet kan. Dit levert de beste output op. Als je de computer zelf zijn gang laat gaan, levert het alleen standaard resultaten op.” Van Lotringen onderschrijft dit. Volgens hem kan AI alleen een ontwerp versterken als het goed wordt gebruikt.

“AI kan in korte tijd heel veel ontwerpen maken. Het worden echter pas goede ontwerpen als de gebruiker de controle houdt. AI moet gestuurd worden door iemand met een duidelijke visie”, aldus Van Lotringen. “De ontwerper moet een leidersrol spelen, waarbij hij duidelijke opdrachten geeft aan de computer. De ontwikkelingen bij AI gaan hard, maar het behoudt zijn beperkingen. Daarom zal er altijd een ontwerpteam nodig zijn.” ‹